Naturalnym stanem funkcjonowania dziecka jest stan zadowolenia. Jeżeli niemowlę ma kłopoty ze snem, jedzeniem, zabawą czy kontaktem z najbliższymi warto mu pomóc. Przydatna może okazać się konsultacja z terapeutą Integracji Sensorycznej.
Diagnoza integracji sensorycznej
Pełną diagnozę przetwarzania sensorycznego wykonujemy u dzieci powyżej 4 roku życia, jednak pierwsze trudności w prawidłowym współdziałaniu zmysłów możemy zaobserwować już u niemowląt. U dzieci do 3 roku życia diagnozujemy zaburzenia samoregulacji związane z przetwarzaniem bodźców sensorycznych (ang. self-regulations disorder) (1) Celem konsultacji oraz ewentualnej terapii jest poprawa codziennego funkcjonowania dziecka oraz jego rodziny.
Rozwój zmysłów
Proces integracji sensorycznej rozpoczyna się już w łonie matki około 9-11 tygodnia, kiedy mózg płodu zaczyna odczuwać ruchy jej ciała (2) . Jako pierwszy rozwija się układ dotykowy, następnie przedsionkowy (równowaga) i proprioceptywny (czucie własnego ciała). W okresie prenatalnym zaczyna funkcjonować również słuch, wzrok, smak i węch, jednak u noworodka zmysły te są jeszcze niedojrzałe, co chroni dziecko przed nadmiarem bodźców ze świata zewnętrznego.
Czynniki ryzyka
Skłonność do zaburzeń przetwarzania sensorycznego jest w znacznym stopniu uwarunkowana genetycznie (3) . Istnieją również czynniki ryzyka ciążowo- porodowego takie jak nieprawidłowa masa urodzeniowa (mniej niż 2,5kg lub więcej niż 4kg), niska ocena w skali APGAR (poniżej 7pkt w 1min), infekcje i niewydolność szyjki macicy oraz odklejenie łożyska (4) . Jeżeli twoje dziecko należy do grupy ryzyka nie martw się na zapas. Dzieci te mogą, ale nie muszą rozwinąć problemów z przetwarzaniem bodźców sensorycznych.
Na co warto zwrócić uwagę?
Szacuje się, że nawet 5-15% dzieci ma obecnie trudności rozwojowe
o podłożu sensomotorycznym (5) . U niemowląt zwracamy szczególną uwagę na:
- problemy ze snem i zasypianiem;
- trudności z wyciszeniem, częste marudzenie, drażliwość, płacz;
- problemy z jedzeniem, trudności w karmieniu;
- niechęć do przytulania, odpychanie rodziców;
- dużą wrażliwość lub brak odczuwania bólu;
- złe tolerowanie codziennych zabiegów pielęgnacyjnych takich jak: czesanie, mycie, obcinanie paznokci, mycie twarzy, zębów, czyszczenie nosa czy uszu;
- podwyższony lub obniżony stan pobudzenia;
- gryzienie, szczypanie siebie i innych, uderzanie głową o przedmioty;
- dużą wrażliwość na jasne światło, dźwięki;
- zachowania dziecka niezrozumiałe lub niepokojące dla rodziców (6).
Kiedy warto udać się do specjalisty?
W przypadku występowania wymienionych objawów warto skonsultować się z wykwalifikowanym terapeutą mającym doświadczenie w pracy z małymi dziećmi. Prawidłowy rozwój niemowlęcia opiera się na motoryce (ruchu) i sensoryce (zmysłach). Konsultację fizjoterapeutyczną w celu oceny rozwoju ruchowego poleca się maluszkom po ukończeniu 3 miesiąca życia lub szybciej, jeżeli jest taka potrzeba (7) . Konsultację z terapeutą Integracji Sensorycznej wykonujemy po ukończeniu przez dziecko 6 miesiąca życia.
Bibliografia:
(1) Red. zbiorowa; Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0-3R. Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Oficyna wydawnicza ,,Fundament”, Warszawa 2007
(2) A.J. Ayres; Dziecko a integracja sensoryczna. Harmonia Universalis, Gdańsk 2018
(3) A. Charęzińska, J. Szulc; Sensoryczne niemowlę. Mamania, Warszawa 2019
(4) M. Szczerpa-Fabian, E. Emich-Widera, B. Kazek, A. Kaniewska, J. Paprocka; The Prenatal and Perinatal Risk Variables of the Sensory Processing Disorder. Clinics Mother Child Health 15: 286, 2018
(5) N. Kołat; Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci – diagnostyka i postępowanie. „Nowa Pediatria”, nr 3/2014, s. 97-102, 2014
(6) Standardy opieki ambulatoryjnej nad dzieckiem urodzonym przedwcześnie. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. Warszawa, 2018
(7) P. Zawitkowski; Mamo tato co ty na to? O opiece, pielęgnacji i rozwoju waszego maleństwa. 2016
Ewa Witt – mgr fizjoterapii, terapeutka Integracji Sensorycznej