Każdy świeżo upieczony Rodzic bacznie obserwuje rozwój swojego dziecka. Często porównuje jego dynamikę do innych niemowląt  z bliskiego otoczenia, czy też z tabelami określającymi prawidłowości rozwoju. Podczas oceny rozwoju psychoruchowego Maluszka nie możemy zapominać, że każde dziecko prezentuje  indywidualne tempo nabywania kolejnych umiejętności, które jest nie tylko uwarunkowane genetycznie, ale także modyfikowane przez czynniki środowiskowe. Dlatego też częściej mówi się o przedziałach czasowych, w których oczekujemy pojawienia się danej umiejętności, niż o konkretnie określonym momencie.

Okres 0-3 miesiące
Od urodzenia do około 3 miesiąca życia dziecko prezentuje tak zwaną fizjologiczną asymetrię. Oznacza to, iż układa się w tzw. łuk, wydłużając bardziej prawą lub lewą stronę swojego ciała i związane jest to ułożeniem ciała w brzuchu mamy. Takie asymetryczne ułożenie powinno ustępować około 3 m.ż., kiedy to dziecko osiąga tzw. linię środkową ciała. jest w stanie utrzymać głowę prosto, złączyć ręce nad klatką piersiową, a także wkładać je do buzi. Około  3 m.ż powinniśmy także obserwować u dziecka izolowane ruchy gałek ocznych od głowy.

Okres 4-6 miesięcy
W 4-tym miesiącu maluch powinien już stabilnie utrzymywać pozycję symetryczną (bez dominującego wydłużenia danej ze stron tułowia) zarówno na plecach jak i na brzuchu. Leżąc na brzuchu podpiera się na przedramionach, których łokcie nie są już za linią barków ale na jej równi lub nieco z przodu, a około 5-go miesiąca przyjmuje już najczęściej pozycję wysokiego podporu na wyprostowanych kończynach górnych. Z tej pozycji często przechodzi do tzw. pływania- w trakcie którego dziecko doświadcza pełnego wyprostu w ciele. Potrafi też już odciążyć jedną stronę ciała, by ręką po stronie odciążonej sięgać po zabawkę. W tym okresie dziecko prezentuje także pivotowanie (czasami nazywane zegarowaniem) czyli przemieszczanie się w pozycji leżenia przodem dookoła w prawo i w lewo wokół środka ciężkości. Inne umiejętności, z którymi mamy do czynienia w tym okresie to obroty z pleców na boki (bliżej 4 miesiąca) oraz z pleców na brzuch (bliżej 6 miesiąca). W pozycji leżenia tyłem dziecko chętnie manipuluje zabawkami, coraz bardziej też interesuje się swoimi udami, kolanami, nieco później stopami, próbując sięgać do nich rękoma.

Okres 7-9 miesięcy
Rozwój w tym okresie jest bardzo dynamiczny. To czas, w którym dziecko uczy się obracać z brzucha na plecy , pełzać , przyjmować pozycję czworaczą i poruszać się w niej, a także samodzielnie siadać. Dziecko w tym okresie prezentuje bardzo dużą różnorodność strategii motorycznych i rzadko kiedy chce przebywać w pozycji leżenia na plecach- stąd też coraz większe trudności przy zmianie pieluszki;) Jest to czas, w którym zaobserwujemy bardzo dużą aktywność manipulacyjną rąk pod kontrolą wzroku. Niektóre dzieci zaczynają w tym wieku przyjmować pozycję niedźwiadka, a także wstawać przy meblach. 

Okres 10-14 miesięcy
To czas dalszych dynamicznych zmian. Dziecko  czworakuje, pokonując w ten sposób napotkane przeszkody, wspina się w ten sposób po schodach oraz schodzi tyłem z łóżka/kanapy. Potrafi przyjmować pozycję niedźwiadka, z której często wstaje samodzielnie z podłogi. Pionizuje się także przy meblach, potrafi chwilę stać samodzielnie oraz bezpiecznie zejść z pozycji stojącej do siadu na podłodze. Przemieszcza się  bokiem przy meblach, następnie od mebla do mebla, czasami wykorzystuje także jakiś przedmiot np. krzesło i pchając je porusza się po mieszkaniu. Prawidłowo rozwijające się dziecko prezentuje ogromną wariantowość strategi motorycznych. Samodzielny chód pojawia się w prawidłowym rozwoju między 12 a 18 miesiącem życia.

Sygnały alarmowe, które warto skonsultować ze specjalistą: lekarzem rehabilitacji/neurologiem/fizjoterapeutą dziecięcym:

  • problemy ze ssaniem, przyjmowaniem pokarmu;
  • mała wariantowość w motoryce dziecka- stałe powtarzalne wzorce ruchowe np- głowa stale zwrócona w jedną stronę, sięganie tylko jedną ręką, stałe silne odginanie główki w tył, chaotyczne ruchy kończyn o dużym zakresie; stale zaciśnięte piąstki od 2-3 m-ca życia;
  • pchanie głową w podłoże podczas leżenia na pleckach, lub stałe zwrócenie głowy w jednym kierunku i niechęć do odwracania w stronę przeciwną;
  • brak kontroli głowy  po 4. miesiącu życia,
  • trudności z wodzeniem wzrokiem za twarzą opiekuna/zabawką od ok. 3-4. miesiąca życia;
  • stała asymetria całego ciała utrzymująca się po 3 miesiącu życia dziecka;
  • nie łączenie rączek nad klatką piersiową w leżeniu na plecach od ok. 3-4 miesiąca;
  • wyprostne ustawienie kończyn dolnych, krzyżowanie kończyn dolnych, lub nie unoszenie kończyn dolnych nad podłoże- nogi stale lub prawie stale leżą na podłożu;
  • brak manipulowania przedmiotami po 6 miesiącu życia;
  • siedzenie tylko w jeden wybrany sposób (tzw. siad“W” lub siad na kości krzyżowej z zaokrąglonymi plecami ustawionymi w literkę „C”)
  • strach przed ruchem, przed zmianami pozycji.


Joanna Kaczyńska – mgr fizjoterapii, mgr psychologii (spec. Neurobiopsychologia). Terapeuta Koncepcji NDT Bobath i Integracji Sensorycznej.